به نام خدا
مغز یکی از حسّاسترین و پیچیده ترین اعضای بدن انسان است که ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل میدهد اما تا بیش از ۳۰ درصد کالری (انرژی) روزانه را مصرف میکند و بیشتر انرژی خود را از کربوهیدراتها (گلوکز خون) جذب میکند و این سوخت را سریع میسوزاند حتّی زمانیکه در خواب هستیم، مغز بیشتر از هر عضوی از بدن اکسیژن مصرف میکند. به نارسایی مغزی ایسکمی مغزی میگویند.
مغز در همهی مهرهداران و بیشتر بی مهرگان مرکز دستگاه عصبی است. تنها شماری از بی مهرگان مانند اسفنج دریایی، عروس دریایی، آبدزدک دیایی بالغ و ستاره دریایی مغز ندارند، حتی اگر بافت عصبی پراکنده داشته باشند. مغز در سر و معمولا نزدیک اندامهای حسی نخستین قرار دارد. مغز مهره داران کامل ترین اندام بدنشان است. برآورد شده که درانسان معمولی قشر مغز دارای ۱۵-۳۳ بیلیون یاختهی عصبی (نورون) است که هر کدام با سیناپس به چندین هزار یاخته عصبی (نورون) دیگر متصل است. این یاختهها بوسیلهی رشتههای پروتوپلاسمی بلندی که آسه (آکسون) نام دارد با دیگر یاختهها ارتباط برقرار میکنند. آکسونها دنبالهای از ضربانهای سیگنالی را که پتانسیل عمل نام دارند تا دورترین نقاط مغز یا یاختههای دریافت کننده ویژهی هدف در بدن حمل میکنند.
از نظر تکاملی زیستی، کار مغز کنترل متمرکز بر روی سایر اندامهای بدن است. مغز با تولید الگوهای فعالیت ماهیچهها یا با هدایت مواد شیمیایی تراوشی که هورمون نام دارند، بدن را کنترل میکند. این کنترل متمرکز سبب پاسخ سریع و هماهنگ به تغییرات محیط میشود. برخی انواع پایهای از پاسخ مانند بازتاب (رفلکس) میتواند توسط طناب نخاعی یا گرهها ایجاد شود، اما کنترل پیچیده و هدفمند بر رفتارها بر پایهی حسهای ورودی پیچیده نیازمند توانایی یکپارچه سازی اطلاعات یک مغز متمرکز است.
قسمتهای مختلف مغز انسان و طرز کار آن
مخ بیشترین نقش را در بین اعضای مغز ایفا می كند و ۸۵ درصد از وزن مغز را تشكیل می دهد؛ قسمتی است كه فكر كردن در آن صورت می گیرد . حل مسائل ریاضی ، بازی ویدئویی ، غذا دادن به ماهی ، نقاشی كشیدن ویا به یاد آوردن تولد خواهر و برادرتان با وجود مخ امكان پذیر است . مخ باعث می شود انسان از حیوانات باهوش تر باشد، زیرا قسمتی است كه به انسان منطق می دهد . تصور كنید اگر سگی روزنامه ای را بردارد و بخواند ، مخ او این كار را برای او نمی كند و اگر با مخ انسان مقایسه شود مشخص می شود چقدر كوچكتر است
.
مخ از دو نیمه درست شده است كه در دو طرف سر قرار دارند، بعضی دانشمندان می گویند نیمه راست به شما
كمك می كند تا درباره چیزهای انتزاعی فكر كنید مثل آهنگها ، رنگها و شكلها . نیمه چپ حسابگر است و در ریاضی ، منطق و صحبت كردن به شما كمك می كند دانشمندان در حال بررسی این هستند كه بدانند و مطمئن شوند كه آیا نیمه راست مخ ، سمت چپ بدن را كنترل می كند و نیمه چپ سمت راست را ؟
یك قسمت از مخ را محل حركت می گویند و در امتداد دو نیمه مخ مثل گوشی از یك گوش تا گوش دیگر كشیده شده است . محل حركت ماهیچه های ارادی را كنترل می كند . ماهیچه های ارادی زمانی حركت می كنند كه شما بخواهید آنها حركت كنند . دفعه بعد اگر فوتبال بازی كردید و به سوی درواز شوت كردید از محل حركتی مخ خود تشكر كنید .
مخچه
قسمت بعدی مخچه می باشد . مخچه در پشت مغز و زیر مخ قرار دارد و تقریبا هشت برابر از مخ كوچكتر است ، اما فكر نكنید اندازه كوچك آن شما را كودن می كند بلكه در پشت صحنه كارهای خیلی مهمی انجام می دهد مثل حفظ تعادل ، حركت و هماهنگی كار ماهیچه ها به دلیل وجود مخچه است كه شما می توانید بایستید ، تعادل بدنتان را حفظ كنید و به هرطرف كه می خواهید حركت كنید. درباره موج سواری فكر كنید و حركات روی تخته ؛ چه چیزی برای حفظ تعادل نیاز است ؟ بهترین تخته موج سواری ؟ مناسب ترین لباسهای غواصی ؟ نه اینها هیچكدام برای حفظ تعادل لازم نیست بلكه مخچه نیاز است .
ساقه مغز
قسمت دیگر مغز ساقه مغز است كه قسمتی كوچك ولی نیرومند می باشد . ساقه مغز زیر مخ و جلوی مخچه قرار دارد . مغز را به طناب نخاعی وصل می كند . ساقه مغز مسئول تمام عملكردهایی است كه بدن برای زنده ماندن مثل نفس كشیدن ، هضم غذا و گردش خون می باشد .
بخشی از وظیفه ساقه مغز كنترل ماهیچه های غیر ارادی است . ماهیچه های غیر ارادی به طور خودكار عمل می كنند بدون اینكه حتی درباره آن فكر كنید . ماهیچه های غیر ارادی در قلب و معده هستند و این ساقه مغز است كه به قلب فرمان می دهد وقتی دوچرخه سواری می كنید یا معده شروع كرده به هضم كیك تولدی كه خورده اید و قلب باید خون بیشتری پمپاژ كند ( به یاد داشته باشید مخ ماهیچه های ارادی را كنترل می كرد ) .
كنترل همه ماهیچه های بدن وظیفه بزرگ برای این قسمت از مغز است . ساقه مغز همچنین بسیاری از پیامهایی كه مغز و سایر اعضای بدن می فرستند و می گویند را دسته بندی می كند . عجب !!! چه كار بزرگی این مغز اسرارآمیز انجام می دهد .
هیپوکامپوس
هیپوكامپوس ساختمان عصبی خمیده ای است كه درست در بالای مخچه و ساقه مغز قرار دارد . قسمت فوق العاده عجیبی است چون شما از طریق آن می توانید راه مدرسه را به یاد آورید . هیپوكامپوس قسمتی از مخ و قسمتی از مغز است كه حافظه در آنجاست . حافظه دو نوع است یكی كوتاه مدت و دیگری بلند مدت . سعی كنید آنچه به عنوان صبحانه امروز خورده.
اید به یاد آورید، این یك نوع مثال از حافظه كوتاه مدت است ؛ حالا درباره اولین روز مدرسه یا آخرین جشن تولدتان فكر كنید ؛ اینها نمونه هایی از حوادثی است كه در حافظه دراز مدت ذخیره شده اند .
هیپوكامپوس شما وظیفه بزرگ انتقال اطلاعات بین حافظه كوتاه مدت و بلند مدت را بر عهده دارد . این كار بزرگی است اما هیپوكامپوس همیشه حاضر است و به شما اطمینان می دهد تا به خاطر بیاورید چیزهای كوچكی مثل اینكه اسباب بازیتان را كجا گذاشته اید و یا چیزهای بزرگی مثل یادآوری مسافرت تابستان دو سال گذشته
غده هیپوفیز
خیلی كوچك است تقریباً به اندازه یك نخود . وظیفه آن تولید و رها كردن هورمونهای بدن است ؛ اگر لباسهایی كه سال گذشته خریده اید حالا برای شما كوچك است به این دلیل است كه غده هیپوفیز هورمونهای مخصوصی ایجاد كرده اند كه شما رشد كرده اید ( یعنی هورمون رشد ) . این غده در رشد بدن نقش بزرگی دارد و زمانیكه دختران و پسران بزرگ می شوند آقا و خانم می شوند و به رشد كافی می رسند باید از خداوند كه این غده راآفریده تشكر كنند. این غده كوچك نقش بزرگی هم در هورمونهای دیگر دارد مثل هورمونهایی كه میزان قند و آب بدن را تنظیم می كنند و به حفظ متابولیسم كمك می كند متابولیسم هر چیزی كه در بدن برای زنده ماندن و رشد لازم است و به بدن انرژی می دهد مثل نفس كشیدن ، هضم غذا ، گردش خون در تمام بدن .
هیپوتالاموس
آخرین ولی مهمترین قسمت مغز هیپوتالاموس ( قسمتی از دیانسفال كه كف و قسمتی از دیواره طرفی بطن سوم مغز را می سازد ) است كه درست در مركز مغز قرار دارد . هیپوتالاموس مثل دماسنج داخلی مغز است و می داند كه درجه حرارت بدن باید حدود ۳۷ درجه سلسیوس باشد و به بدن فرمان می دهد كه عرق كند یا بلرزد.
پایان
صفحه قبل 1 صفحه بعد